Paragraaf lokale heffingen

Leges burgerzaken

Voor een aantal leges geldt dat uitsluitend bij wet- en regelgeving vastgestelde bedragen in rekening
kunnen worden gebracht. De Rijksoverheid stelt onder andere (maximum) tarieven vast voor
reisdocumenten en rijbewijzen. Daarnaast mogen er geen kosten in rekening worden gebracht voor
het opmaken van akten van overlijden, geboorten en erkenning. Ook het tarief voor het afgeven van
een uittreksel Burgerlijke Stand wordt vastgesteld door de Rijksoverheid.
Verder moeten gemeenten op twee momenten per week de gelegenheid bieden voor een kosteloze huwelijksvoltrekking.
De leges burgerzaken zijn om deze redenen niet kostendekkend. Op begrotingsbasis is de kostendekkendheid berekend op 54%. De werkelijke kostendekkendheid is 54% in 2023.

Leges omgevingsvergunningen

Voor de berekening van de tarieven en de opbrengsten met betrekking tot de kostendekkendheid maken we gebruik van gewogen gemiddelden over de voorgaande jaren. Het legestarief is gebaseerd op de gemiddelde inzet van ambtelijke capaciteit en overige kosten. Een groot aantal aanvragen voor relatief kleine bouwwerken leidt tot een lagere legesopbrengst. Bij het bepalen van het gemiddelde houden we ook rekening met een aantal grote(re) bouwwerken, die een hogere legesopbrengst met zich meebrengen.

De opbrengsten leges omgevingsvergunningen in 2023 bedragen € 2.212.756. Dit is € 1.262.810 meer dan begroot. Veel projectontwikkelaars en bedrijven hebben hun bouwplannen, voor 2024 en verder, eind 2023 ingediend in verband met de invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2024 en de Wet op de Kwaliteitsborging. Hierdoor vallen de aanvragen onder de 'oude' wetgeving. En niet onder de nieuwe Omgevingswet. Hierdoor zijn de werkelijke opbrengsten 2023 vele malen hoger dan de begrote inkomsten. Uit navraag is gebleken dat dit beeld zich ook voordoet bij omliggende gemeenten. De verwachting is wel dat de legesinkomsten voor 2024 en mogelijk ook 2025 achter zullen blijven omdat vanuit het veld signalen komen dat aanvragen voor de komende jaren bewust naar voren zijn gehaald. De effecten hiervan voor 2024 en verder zullen uiteraard gemonitord en zo nodig gerapporteerd worden.
Voor het overschot 2023 zal een resultaatbestemming worden aangevraagd. Deze middelen zullen in 2024 aangewend worden ter dekking van de extra benodigde capaciteit om de grote aantallen aanvragen binnen de wettelijke termijnen af te handelen. Ook kunnen deze middelen gebruikt worden om mogelijke tegenvallende opbrengsten in 2024 en 2025 op te vangen.

Deze ontwikkelingen zien we dan ook terug in de kostendekkendheid. De kostendekkendheid in 2021 was 190%, in 2022 was dit 71% en in 2023 is de kostendekkendheid 163%.
Zo zien we dat de inkomsten bij deze leges sterk afhankelijk blijken van het daadwerkelijke aantal aanvragen, het type aanvragen, het tijdstip van de aanvraag en ook landelijk beleid.

Marktgelden
Marktgelden is een bestemmingsheffing. De inkomsten van de marktgelden moeten gebruikt worden
om de uitgaven te bekostigen. Op begrotingsbasis is de kostendekkendheid berekend op 62%. De werkelijke kostendekkendheid van marktgelden is 49% in 2023.

De geraamde opbrengsten van € 5.600 voor de jaarmarkt (standplaatsen kraampjes) is niet helemaal gerealiseerd. Er is € 4.735 gerealiseerd.
De geraamde opbrengsten van € 22.000 van de weekmarkten zijn deels gerealiseerd voor een bedrag van € 18.771. Op de weekmarkten in met name Zwartsluis maar ook in Hasselt zien we een terugloop van het aantal marktlieden.

Havengelden
Havengelden is een bestemmingsheffing. De inkomsten van de havengelden moeten gebruikt worden
om de uitgaven te bekostigen.
Opbrengsten economische havens (industriehaven) waren begroot op € 143.500. In 2023 is éénmalig een  meeropbrengst van € 34.000 gerealiseerd (project Vebe). Bij de opbrengsten voor recreatieve havens (jachthaven en passanten Hasselt) zien we ook een klein voordeel ten opzichte van de begrote bedragen.
Echter de stijgende loonkosten, onderhoudskosten en energiekosten laten een nadeel zien van € 68.000
Op begrotingsbasis is de kostendekkendheid berekend op 96%. De werkelijke kostendekkendheid van havengelden is 88% in 2023.

Begraafrechten
Begraafrechten is een bestemmingsheffing. De inkomsten van de begraafrechten moeten gebruikt worden om de uitgaven te bekostigen.
In 2023 is er een meeropbrengst voor begraven van € 50.000 gerealiseerd. De werkelijke kosten zijn echter ook met ruim € 50.000 gestegen.
Op begrotingsbasis is de kostendekkendheid berekend op 92%. De werkelijke kostendekkendheid voor begraafrechten is ook 92% in 2023.

Afvalstoffenheffing

Afval is financieel gezien een gesloten huishouding, dit betekent dat alle kosten gedekt dienen te worden door de opbrengsten vanuit de afvalstoffenheffing of andere inkomsten binnen het product. Mocht er aan het einde van het jaar een saldo zijn (positief dan wel negatief) dan wordt dit verrekent met de voorziening Afval.
Bij het opstellen van de begroting 2023 werd er vanuit gegaan dat er € 65.000 aan de voorziening onttrokken zou moeten worden. Op basis van de jaarrekening blijkt dat er echter € 178.000 onttrokken dient te worden. De extra onttrekking van € 113.000 wordt enerzijds veroorzaakt door hogere lasten (€ 83.000) en anderzijds door lagere inkomsten (€ 30.000).
De hogere lasten ad. € 61.000 worden met name veroorzaakt door de hogere verwerkingskosten van de ROVA. De hogere verwerkingskosten zijn grotendeels te verklaren doordat er meer PMD en GFT is afgekeurd in verband met vervuiling met restafval. De afgekeurde tonnages moeten daardoor als regulier restafval verwerkt worden door ROVA. De meerkosten hiervan bedroegen € 35.000. Ook is meer grof tuinafval aangeboden dan waar rekening mee was gehouden; meerkosten € 13.000. Doordat er meer kosten zijn gemaakt, is er ook meer BTW betaald dan begroot; meerkosten € 16.000. De gemeente kan deze kosten niet compenseren vanuit het BTW compensatiefonds.
De werkelijke opbrengsten binnen het product waren in 2023 € 30.000 lager dan begroot, hetgeen hoofdzakelijk veroorzaakt wordt door een lagere dividend uitkering vanuit de ROVA (€ 21.000).

* bedragen in € x 1.000

Rioolheffing

Naast de zorg voor inzameling en transport van afvalwater hebben gemeenten ook een regenwater-zorgplicht en een duidelijke rol als regisseur bij de aanpak van grondwaterproblemen. De kosten die hiervoor worden gemaakt, worden met de rioolheffing verhaald op gebruikers van woningen en niet-woningen. Het tarief voor een meerpersoonshuishouden is voor 2023 vastgesteld op € 285. Voor een éénpersoons huishouden bedraagt het tarief € 234. De tarieven voor de overige aansluitingen zijn hiervan afgeleid. Bij de begroting is er van uitgegaan dat in 2023 een bedrag van € 30.000 aan de voorziening riolering onttrokken moet worden om het tarief 100% kostendekkend te maken.
Aan rioolrechten is in totaal in 2023 € 144.000 meer opgelegd dan in de begroting is opgenomen. In de afgelopen jaren is veel nieuwbouw gerealiseerd; zowel voor woningen als bedrijven. Voor de bedrijven maken we gebruik van de gegevens van Vitens. Daar staat echter tegenover dat er in 2023 hogere uitgaven zijn voor loonkosten (€ 50.000 nadeel) omdat de werkelijke indexering van de lonen hoger is uitgevallen dan waar in de begroting rekening mee is gehouden. Daarnaast zijn er hogere uitgaven voor energie (€ 51.000 nadeel) en onderhoudskosten (inclusief BTW € 98.000 nadeel ) ten opzichte van de begroting. Per saldo moet er daarom in 2023 € 85.000 aan de voorziening riolering worden onttrokken in plaats van de begrote € 30.000 om het riool kostendekkend te exploiteren in 2023.